९ में १८१४ - १७ ऑक्टोबर १८८२ - दादोबा पांडुरंग तर्खडकर

dadoba pandurang tarkhadkar साठी प्रतिमाप्रतिमांची तक्रार नोंदवा
dadoba pandurang tarkhadkar साठी अधिक प्रतिमा

Biography Of Dadoba Pandurang Tarkhadkar

Name : Dadoba Pandurang Tarkhadkar
Social : Foundation of Marathi Syntax
Date of Birth : 9 May 1814
Death : 17 October 1882

dadoba pandurang and prof. AK Priolkar | Loksatta

www.loksatta.com300 × 200प्रतिमेनुसार शोधा

dadoba pandurang and prof. AK Priolkar

Dadoba Pandurang Tarkhadkar - Marathi Language Developer

Dadoba was teacher in the Elphinston Institute, Mumbai. Dadoba Pandurang was appointed as the Deputy Collector in 1852. Dadoba was interested in social & educational activity, they work with organization of Paramahansa Sabha, ManavDharma Sabha and the GyanPrasarak Sabha. Dadoba is also known as Panini (well-known Sanskrit grammarian) of Marathi language. Dadoba worked for the development of the Marathi language and also wrote a volume on Marathi grammar and in fact laid the foundation of Marathi syntax.

Related Resources:

Dadoba Pandurang was associated with Bal Shastri Jambhekar when they studied together and lived at Bapu Chhatre’s house. He outlived Bal Shastri by 36 years. He acted as a link between the reformers of the early forties and was also associated with the reformers of the eighties. He was very much influenced by Ram Mohan Roy and other leaders of the Bramho Samaj. The movement that he started had however an origin and growth of its own.

Dadoba Pandurang was an educator. His grammar book acquired great popularity in Mahar. He was principal of gujarati schoool at Surat, then a part of Bombay Presidency. There he was joined by Dayaram Mancuram, one of the teachers of that school in promoting social reforms.

They founded the Association of Religion of Manking (Manava-Dharma sabha) in 1844. In his book ‘Dharma Vivechana’ published in 1843 he had expressed his ideas about God and religion. The Association which was founded in 1844 practically borrowed its contents and formulated them as the tenets of the Association of the Religion of Mankind. The Association represented a universalism in religion and social life. This new religion was given a broad base of rationalism. This association could hardly survive after the departure of Dadoba from Surat in 1846.

Jamshedkar had already attempted to remove some absurd features and superstitious beliefs under the name of religion. Dadoba went one step ahead and wanted a rethinking on this very sensitive and vital subject of common interest.

Dadoba’s rationalism makes a special contribution to the thought of the western educated gentry in Bombay and the cities in Maharashtra. His campaigns against sorcerers and enchanters suggested that he considered it a duty of the educated people to clear the cobwebs of superstitions from the minds of the mass of people. The foundation of the ‘Paramhansa Sabha’ showed the way for others to follow. It was nor religion that was the chief...

Read FULL DOcument

९ मे १८१४ हा मराठी व्याकरणाचे पाणिनी म्हणून प्रख्यात असणाऱ्या दादोबा पांडुरंग तर्खडकर यांचा जन्मदिवस. समाजसुधारणा, व्याकरणनिर्मिती, लेखन संशोधन, शिक्षण व्यवस्थेत मोलाचे योगदान असणाऱ्या आणि मानवधर्म समाज, परमहंससभा, प्रार्थना समाज अशा अत्यंत महत्त्वाच्या संस्थांमध्ये सक्रिय सहभाग असणाऱ्या दादोबांच्या द्विजन्मशताब्दीनिमित्ताने हा लेख.
दादोबा पांडुरंग तर्खडकर यांच्या जन्माला यंदा २०० वर्षे होत आहेत. इंग्रजांचे राज्य भारतात आल्यानंतर जे पाच विद्यार्थी शिकू लागले त्यापकी दादोबा पांडुरंग होते. दादोबांचा काळ, त्यांचे लेखन, त्यांचे कार्य, याविषयी अत्यंत अव्वल दर्जाचे संशोधन प्रा. अ. का. प्रियोळकरांनी केले आहे, परंतु त्यांच्या त्या कार्याची जितकी दखल संशोधक-लेखक-विचारवंतांनी घ्यायला हवी होती, तितकी ती घेतली नाही.
प्रा. गं. बा. सरदार (म.सा.प. एप्रिल-जून १९४८), भीमराव कुलकर्णी (स्वराज्य ४ एप्रिल १९८१) किंवा प्रा. कल्याण काळे, प्रा. वसुंधरा तारकर यांचे मराठी संशोधन पत्रिकेतील लेखन आणि खुद्द पुस्तकाला असणारा पुरस्कार आशीर्वाद असे काही अपवाद वगळता, ज्या तळमळीने प्रा. प्रियोळकरांनी दादोबांविषयीचे अमाप कष्ट घेऊन केलेले संशोधन, खटाटोप करून अस्सल कागदपत्रे जमवून महाराष्ट्रातील सुजाण वाचकांना सादर केलेले चरित्र, त्याची योग्य ती दखल महाराष्ट्राने घेतली नाही. १९४७ साली त्यांनी 'रावबहादूर दादोबा पांडुरंग पूर्वार्ध : आत्मचरित्र - उत्तरार्ध : चरित्र' हा ग्रंथ केशव भिकाजी ढवळे प्रकाशन संस्थेच्या सहकार्याने प्रकाशित केला. १९५० साली ढवळे प्रकाशन संस्थेने दादोबांच्या आत्मचरित्राचा भाग स्वतंत्रपणे प्रकाशित केला. १९७३ साली अनुभव प्रकाशन संस्थेने पुन्हा हे आत्मचरित्र प्रकाशित केले. आज प्रा. प्रियोळकरांचे संपादित आत्मचरित्र आणि चरित्र असे एकत्रित असणारे पुस्तक अप्राप्त आहे. जिथे कुठे त्याची प्रत सापडते ती वाईट अवस्थेत आहे. प्रा. प्रियोळकरांच्या पुस्तकाची दुसरी आवृत्ती इतक्या वर्षांत का निघू नये? दादोबांचे कार्य, तो काळ, त्या काळातील व्यक्ती इत्यादींचे विवेचन-विश्लेषण आणि विशेषत: दादोबांच्या लेखनकार्याविषयी घेतलेला शोध, दादोबांच्या लेखनाचे केलेले मूल्यांकन, त्याला जोडलेली तळटिपांमधली माहिती अत्यंत उत्तम तर आहेच, पण संशोधन कसे असावे, कसे करावे, केलेल्या संशोधनाची मांडणी कशी करावी, याचा उत्कृष्ट नमुना म्हणजे प्रियोळकरांचे हे संशोधन आहे. त्याचीही दखल फारशी कुणी पुढील काळात का घेऊ नये, याचे आश्चर्य वाटते. मात्र, डॉ. प्रा. अरुणा दुभाषी यांनी 'श्रीगंधर्व-वेद प्रकाशन' संस्थेच्या 'महाराष्ट्र चरित्र ग्रंथमाला' या चरित्रग्रंथांच्या मालिकेत दादोबा पांडुरंगांचे छोटेखानी चरित्र लिहून ठिकठिकाणी प्रा. प्रियोळकर यांच्या पुस्तकाचे, संशोधनाचे दाखले दिले आहेत. प्रा. दुभाषी यांचे पुस्तक वाचून वाचक प्रा. प्रियोळकरांच्या मूळ पुस्तकाकडे वळण्याची शक्यता आहे, तरीही प्रा. प्रियोळकरांच्या अपेक्षा, ज्या त्यांनी सदर पुस्तकात व्यक्त केल्या होत्या, त्या मात्र पूर्ण झालेल्या दिसत नाहीत किंवा पुढच्या पिढीतील संशोधक त्या इच्छा पूर्ण करण्याकडे वळलेला दिसत नाही, असे का झाले ते मात्र समजत नाही.
प्रा. प्रियोळकरांच्या अपेक्षांकडे वळण्यापूर्वी, त्यांच्या सदर पुस्तकाची अपूर्वता लक्षात घ्यायला हवी. दादोबांनी लिहून ठेवलेले आत्मचरित्र घेऊन, त्याला तळटिपांची जोड देऊन ते आत्मचरित्र जिथे अर्धवट आहे तिथून पुढे त्यांचे चरित्र लिहून केवळ हे पुस्तक प्रियोळकरांनी तयार केले आहे अशी जर कोणाची समजूत असेल तर ती पूर्णार्थाने चुकीची आहे. प्रकाशकांचे निवेदन, पुरस्कार (बा. गं. खेर), आशीर्वाद (एम. आर. जयकर इंग्रजी आणि पां. वा. काणे, मराठी), प्रो. रामचंद्र कृष्ण लागू यांचा 'आत्मचरित्र, चरित्र आणि आठवणी' हा निबंध सोडला, तर प्रियोळकरांच्या या पुस्तकाचे काही भाग पडतात. एक- संपादकीय निवेदन, दोन- आत्मचरित्र आणि तीन- चरित्र. शेवटी दíशकाही जोडली आहे. पुस्तकाला 'वृद्धी आणि शुद्धी' असा एक नवाच भाग जोडला आहे. त्यात नवी टिपणं (वृद्धी) आणि शुद्धिपत्रक जोडले आहे. पुस्तकाला असणाऱ्या तळटिपा हा या पुस्तकाचा स्वतंत्र भाग मानायला हवा, इतका तो अभ्यासपूर्ण झाला आहे. किंबहुना असे म्हणता येईल की, पुस्तकाला असणाऱ्या तळटिपा हाच या पुस्तकाचा आत्मा आहे. एकेकाचे वैशिष्टय़ लक्षात घेतल्याशिवाय त्याचे महत्त्व लक्षात येणार नाही.

उर्वरित वाचण्यासाठी: 1 2संपूर्ण वृत्त एका पानावर